Anne -Oane- de Vries

Drie musea op één dag

14 januari 2014

Een vroege trein naar Den Haag. Tram 9 Scheveningen. Museum Beelden aan Zee is al om 10.00 uur open. Er worden vaak interessante exposities georganiseerd (Marini, Wotruba). Deze keer: 'Charles Despiau (1874-1946), sculpteur mal-aimé'. Ik vertaal het maar met 'niet geliefde beeldhouwer'. Niet geliefd slaat vooral op de waardering vóór WO I en na WO II, zo begrijp ik.

Ik weet weinig van hem. Onterecht, want hij maakte prachtig werk en had veel navolgers. Nederlandse beeldhouwers als Charlotte van Pallandt, Bertus Sondaar en Han Wezelaar werden door hem beïnvloed.

Bij het begin een pakkende foto van Despiau met hoed, vlinderdas en pak, staand in zijn atelier naast een wit meisjesportret. Scherpe blik, witte baard en sigaret in de linker hand.

Op de tentoonstelling staan veel portretkoppen en een paar levensgrote (vrouwen)beelden. Realistisch en toch ook weer niet. Op het eerste gezicht nauwkeurig uitgewerkt, maar bij nader inzien gestileerd en strak. Geen overdreven vormen. Zeer verfijnd en met veel aandacht gemaakt. Dat kan ook niet anders bij zoveel poseersessies die hij hield en na zoveel polijstwerk.

De meisjesportretten zijn heel mooi. Mooi van alle kanten. In gepatineerd brons, gips of steen.

______________________________

Frans Zwartjes (geb. 1927) in het Fotomuseum Den Haag

Ik herinner me beelden van films van Zwartjes uit de jaren zestig en zeventig. Hard zwart-wit zonder veel grijzen. Draaiende bewegingen van de camera rond figuren die niet praten. Waar heb ik ze gezien? VPRO? Ik weet het niet meer.

Ik ontwikkelde in de donkere kamer foto's, ook in hard zwart wit. Ik kocht de LP 'Crackle' (1978) van Michel Waisvisz. Waisvisz, die achtergrondgeluiden bij sommige films van Zwartjes maakte. De opnames op de plaat werden voortgebracht door zogenaamde synthesizers. Bestaan ze nog?

In het Fotomuseum foto's en een paar films van Zwartjes. De tentoongestelde foto's tonen vrouwen, situaties en ruimtes uit films. Vrijwel alleen zwart wit. Soms met de titel van een film erop geschreven. Of stukjes afgescheurd. Regelmatig zien we echtgenote Trix Zwartjes.

Frans en Trix Zwartjes spelen in de film 'Living', met muziek van Michel Waisvisz. Vervreemdende situaties in een gebouw (hotel?). Trappen op en af, deuren openen, ruimtes in zich opnemen. Geen woorden. Gespannen? Wat gaat hier straks gebeuren?

Ronddraaiende camera. Kale ruimtes. Overbelicht soms. Laag en hoog camerastandpunt. Abrupt in- en uitzoomen. Plotselinge overgangen.

(Frans Zwartjes – Living 1971, YouTube).

_______________________________

Naast Fotomuseum Gemeentemuseum Den Haag

Ook deze keer naar Mondriaan en de Stijl. Een hele afdeling vol met werk van Piet Mondriaan, Bart van der Leck, Theo van Doesburg, Gerrit Rietveld en anderen.

Wat wil ik in elk geval zien? De grijze boom en Bloeiende bomen van Piet Mondriaan.

En de beeldschriftachtige gestileerde figuren van Bart van der Leck.

Onderweg 'Abstracte Compositie' van Kurt Schwitters.

Weinig tijd meer.

Nog even langs de maquettes, installaties en schilderijen van Constant Nieuwenhuizen en zijn project Babylon. Onwillekeurig moet ik denken aan de futuristische tekeningen van Rudolf en Robert Das. Zij lijken de ideeën van Constant te hebben uitgewerkt in zeer gedetailleerde illustraties.