KAZIMIR MALEVICH - DE JAREN VAN DE FIGURATIE
Kazimir Malevich – de jaren van de figuratie
Een jaar geleden schreef ik een blog over de expositie 'Malevich en de Russische avant-garde' in het Stedelijk Museum te Amsterdam.
Nu is er de tentoonstelling 'Kazimir Malevich – de jaren van de figuratie' in het Drents Museum te Assen.
Zelfportret, 1933, olieverf
Zoals de tentoonstellingstitels al aangeven: in het eerste geval gaat het om Malevich als avant-gardist, in het tweede geval om Malevich die op latere leeftijd terugkeert naar meer figuratief werk.
Zwart vierkant, zwart kruis, zwarte cirkel, 1923, olieverf op doek
Malevich (1879-1935) is vooral bekend van zijn abstracte suprematistische schilderijen. Daarvan hangen er nog wel een paar bij het begin van de tentoonstelling in Assen: een zwart vierkant, een zwart kruis en zwarte cirkel. Prachtig contrasterend met de spierwitte wanden.
Vanaf 1928 schildert Malevich weer min of meer figuratief: boerentaferelen en landschappen.
Portret van de vrouw van de kunstenaar, 1933, olieverf op doek
In dat jaar 1928 voert Stalin ook zijn eerste vijfjarenplan in, met een collectivisatie van de landbouw. Boeren die land bezitten worden als vijanden van het volk beschouwd.
Boeren, ca 1930, olieverf
De oogst, 1928-1929, olieverf op triplex
Datsjabewoner, 1928-1929, olieverf op triplex
Deze latere olieverfschilderijen zijn meestal niet puur realistisch. Landschappen kunnen zelfs uit abstracte kleurige banen bestaan; figuren uit egale vlakken zonder veel details; geen uitgewerkte gezichten.
Meisje zonder werk, ca 1930, olieverf op doek
Portret van een stootarbeider, 1932, olieverf op doek
Toch zijn er werken te bewonderen die impressionistisch genoemd kunnen worden. Schilderkunstig en qua beeld meer uitgewerkt.
Ondertekening met een klein vierkantje
Opvallend is het feit dat Malevich in deze latere periode schilderijen voorziet van jaartallen die soms decennia vroeger liggen dan de werkelijke datum. Om achteraf als het ware 'gaten' in zijn ontwikkeling als schilder op te vullen, of om het begin van een idee te markeren?
Seprematisme Vrouwenfiguur, olieverf op doek
Een van de meest indrukwekkende schilderijen is 'Suprematisme Vrouwenfiguur', geschilderd rond 1930, gedateerd 1915. Een vereenvoudigde vrouwenfiguur in groen en zwart, zonder (zichtbare) armen, op een groot wit geschilderd vlak. Aan beide zijden van de vrouw zijn in het wit vaag twee kleinere (kind?)figuren te herkennen. Een van de figuurtjes is met gespreide armen in een kruisvorm gepositioneerd.
Zijn ze overgeschilderd of bewust wit op wit geschilderd? In elk geval intrigerende beelden.
DE OVERWINNING OP DE ZON
Bij de tentoonstelling is een fascinerende theaterfilm van ongeveer een uur te zien van
Victory over the Sun, gemaakt door Malevich (decors en kleding), Kroetsjonych (tekst), Matjoesjin (muziek). Dit absurdistische theaterstuk is al opgevoerd in 1913. Gedeeltelijk gespeeld door studenten. In het theatertje van het Drents Museum staan naast het scherm 'kubistische figuren' opgesteld die in het stuk te zien zijn.
Ook op Youtube is de theaterfilm in zijn geheel te zien, met Engelse ondertiteling, gemaakt door The Russian Museum en The Moscow Stas Namin Theatre of Music and Drama.
De tentoonstelling 'Kazimir Malevich – de jaren van de figuratie' is te zien van 25/11/2014 tot 15/03/2015 in het Drents Museum te Assen
Vrouwenportret, 1928-1929, Olieverf op triplex